2023'ün ilk 6 ayında geçerli olacak kıdem tazminatı netleşti

EYT yasasının çıkmasıyla birlikte ilk aşamada 1.5 milyondan fazla çalışanın emekli olması bekleniyor. Dolayısıyla işverenler; daha önce öngörmedikleri bir tazminat yüküyle karşı karşıyalar. Bu yükü hafifletmek için düşük faizli Kredi Garanti Fonu (KGF) devreye alınarak işverenlere kredi imkânı tanınıyor. KGF teminat oranları da (%70 ve üstü) artırılarak firmaların teminat yaratma ve kredi limiti bulma sorunlarına da destek sağlanacağı öngörülüyor. Kıdem tazminatı kredisinin ‘6 ay ödemesiz dönem’ ve ’36 aya varan vade’ gibi konuşulan ayrıntılarının da kısa sürede netleşmesi bekleniyor. İşverenlerin aldıkları kredinin, başka bir hesaba transfer etme seçeneği olmaksızın, “direkt çalışanların banka hesabına ‘tazminat ödemesi’ adıyla transfer edilebilecek şekilde” kredi mekanizmasının kurgulandığı da konuşuluyor. Aksi durumda amacına uygun olmayan kredi kullanımı yapanlar için yaptırımlar da öngörülüyor. Hürriyet gazetesinden Ahmet Karabıyık'ın haberine göre; 2023’ün ilk altı ayı için geçerli olacak kıdem tazminatı tutarı 19.982.83 lira. Örneğin; 2023 aylık brüt ücreti 15 bin lira olan bir EYT’li (son işyerindeki) 10 yıllık çalışması karşılığı olarak işvereninden 150 bin lira kıdem tazminatı alacak. Kıdem tazminatından gelir vergisi kesilmiyor, yalnızca binde 7.59 oranında (1.139 TL) damga vergisi kesiliyor. 15 bin lira brüt ücreti olan çalışan örneği için; 10 yıllık hizmeti karşılığı damga vergisi kesintisi sonrası ödenecek kıdem tazminatı tutarı net 148 bin 862 lira olarak hesaplanacak. Emekli olacak EYT’lilerin, ilk işe girişinin 8 Eylül 1999 öncesi olması, 20 yıl ( kadın için) ve 25 yıllık (erkek için) sigortalılık süresinin olması ve en az 5.000 gün SGK’ya prim ödenmiş olması gerekiyor. EYT’lilerden bazıları; diğer iki koşulu sağlamış olsa da, henüz 5.000 günlük prim ödemesi koşulunu yerine getirmemiş olabiliyor. Bu 5.000 prim günü koşulunu sağlayamayanlar, askerlik veya doğum borçlanması yoluyla da eksik günlerini 5.000 güne tamamlayabiliyorlar. SGK’ya askerlik veya doğum prim borçlanması yapıp çalışmaya da devam edecek EYT’liler diğer yandan vergi avantajı da elde ediyorlar. Borçlanma prim (ödeme) tutarlarını gösterir belgeleri işverenlerine veren çalışanlar, ücret bordrolarında borçlanma tutarlarının vergi matrahlarından düşüldüğünü görecekler. (Gelir Vergisi Kanunu Md. 63/2) Dolayısıyla bordrolarında (borçlanma tutarına bağlı olarak) vergi hesaplanmadığını da görecekler. Emeklilikten sonra çalışmaya devam eden (borçlanan) EYT’lilerin, bordrolarında vergi görünmediğinden bu kez net maaşları da (vergi kadar) kendiliğinden artmış olacak. Borçlanma yapan EYT’linin; çalışmaya devam ettiğinde ne kadar avantaj sağlayacağını “brüt 17 bin 500 lira ücretli” bir çalışan için hesapladık. Bu çalışanın net maaşı, aynı brüt ücrete sahip diğer çalışanlara göre 1.152,11 lira daha yüksek olacaktır. Brüt 17 bin 500 liradan daha az veya daha çok maaş alan ücretlilerde işverenlerine SGK’ya yaptıkları borçlanma (ödeme) belgelerini verdiklerinde, bordrolarında vergi kesilmediğini, net maaşların daha yüksek hesaplandığını göreceklerdir. Verdiğimiz ‘brüt 17.500 TL’ örneği ‘brütten ücreti hesaplanan işyerleri’ için geçerli... Ücretin netten hesaplandığı işyerlerinde de; borçlanma (doğum veya askerlik) tutarları vergi matrahından düşülecektir. Dolayısıyla borçlanma kaynaklı olarak bordroda işveren maliyeti düşeceğinden, vergide sağlanan avantajın çalışanın net ücretine işverence yansıtılması (ilave edilmesi) gerekir.